Kunya-Urgenç, Türkmenistanda “Gadymy Urgenç” olarak hem tanalýar, bu ýer sebitiň baý taryhy we medeni ähmiýetiniň subutnamasydyr. Orta asyrlarda, XII asyryň ahyry – XIII asyryň başlarynda iň uly musulman imperiýasy bolan Horazmşah imperiýasynyň şöhratly paýtagty bolan Kunya-Urgenç, Silkworm ýolunyň demirgazyk şahamçasynda ýerleşýän iň uly şäherdi.
UNESCO-nyň Dünýä Mirasy sanawyna giren Kunya-Urgenç, şäheriň öňki şöhratyny we medeniýetini görkezýän ajaýyp binagärlik galyndylary bilen tanalýar. Bu ýer, beýik maýzolweýler, beýik minaralar, gadymy galalar we çylşyrymly suratlandyrylan jaýlar bilen bezelen. Bu gurluşlar, birnäçe asyryň dowamynda gurlup, fars, islam we türkmen täsirlerini özünde jemleýän arhitekturanyň täsin üýşmesin görkezýär.
Arhitekturanyň ajaýyplyklaryndan başga-da, Kunya-Urgenç taryh we legendalar bilen doly bir ýerdir. Bu ýer, matematika we algebra boýunça möhüm goşantlar goşan meşhur şair we filozof Al-Khorezmiň dogan ýeridir. Şäheriň intellektual mirasy, meşhur alymlar we Sufi mukaddesler üçin bagyşlanan maýzolweýleriň bardygy bilen has-da baýlaşýar.
Kunya-Urgençde gezelenç etmek, döwürleri arkasyna seredip, syýahatçylara Merkezi Aziýanyň gadymy haýran galdyryjy ýerlerinde doly bir syýahat etmek mümkinçiligini berýär. Bu ýadygärligiň taryhy we medeni ähmiýeti, binagärlik beýikligi bilen birleşip, taryh meraklylary, binagärlik söýüjileri we sebitiň baý mirasy bilen tanyşmak isleýänler üçin täsin bir syýahat nokadyna öwrülýär.
Kunya-Urgenç, Türkmenistan we Silkworm ýolunyň medeni we taryhy mirasynyň ýaşaýan subutnamasydyr. Onuň binagärlik ajaýyplyklary we arheologik galyndylary, geçmişe açylan bir penjire bolup, syýahatçylara şäheriň öňki şöhratyny we sebitiň taryhyna we medeniýetine bolan dowamly täsirini takyk duýmak mümkinçiligini berýär.
Taryh
Kunya-Urgençiň takyk gurulma senesi belli däl, emma bu sebitdäki esasy galalardan biri bolan Kyrkmolla depesindäki arheologik tapyndylar, biziň zamanamyzdan öňki V we IV asyrlarda güýçli ýaşaýyş jaýlarynyň bolandygyny görkezýär. Erken taryhy ýazgylarda, Horazm 712-nji ýylda arap basyp alçylary tarapyndan ýeňlilip, Eýranyň Horazmşah Afrigid şazasynyň paýtagty bolan Kath şäheriniň ele geçirildigi habar berilýär.
Şäheriň şöhratly günleri 10-njy we 14-nji asyrlarda bolup, ol Horazmşah döwletiniň esasy paýtagtyna öwrülip, Kath şäherini üýtgedipdi. Gurjan olarak tanalýan bu joşgunly metropolýa, Türkmenistandaky beýleki möhüm Merkezi Aziýa şäherleri, mysal üçin Buhara bilen meşhurlyk we ilat boýunça bäsleşip, möhüm söwda merkezi bolup hyzmat edirdi. Onuň günbatar-gündogar we demirgazyk-günorta tarapdaky esasy söwda ýollarynyň üstünde ýerleşen strateji orny, Merkezi Aziýada ylym we medeniýetiň çiňlenmegine möhüm goşant goşdy.
