Turabeg Khanumyň maýzolweýi
Turabeg Khanumyň maýzolweýi, 25 metrden gowrak beýikligi bilen, günorta tarapyna tarap ýerleşýän ululygy bilen üns çekýär. Bu ýerden soň, kuwwatly dom görnüşli bir girelge bar, onuň sag tarapynda spiraldalý merdiven (syýahatçylara ýapyk). Mundan soň, esasy otag heksagonal görnüşdedir we her diwar boýunça beýik gowakly nişler ýerleşýär. Kubanyň aşagyndaky mozaika ajaýyp, onuň dizaýny, her günüň üstünden geçýän 365 sany inedördül geometrik şekilleri öz içine alýar. Dizaýndaky gysga ýaşyl reňk we şekilleriň köpüsi ýyldyz görnüşinde bolmagy, tomaşaçyny stilize edilen gijeki asmany görkezýän täsiri berýär. Kubanyň aşagyndaky 24 sany arka, her bir sagat üçin ýörelge bolup geçýär. Otagyň aşagyndaky 12 sany uly arka, ýylyň aýlaryny görkezýän bir pikir berýär.
Umumy maglumat, adamzadyň uly tebigat tertibiniň ýanynda nädogrydygyny görkezýär. Maýzolweýiň 12 ýüzli bir daşky meýdany bar, daşky diwarlary bolsa beýik gowaklar bilen janlandyrylýar. Daşky kubanyň köpüsi ýitipdir, käbir gözlegçiler onuň konus görnüşinde bolup biljekdigini pikir edýärler, emma şol kubanyň bir kiçijik burçunda turkuaz keramika çini galyndylary, asyl çatyň gözelligi hakda tebigy bir bölek görkezýär.
Turabeg Khanum, Özbek Khanyň gyzy bolup, onuň döwründe Altyn Orda musulman boldy, we 14-nji asyryň başlarynda Urgenç şäheriniň häkimi Gutlug Timur bilen öýlendi.
Gözlegçiler arasynda bu binanyň hakykatdanam Turabeg Khanum bilen baglanyşygy bolan-bolmandygy barada pikir tapawutlary bar. Käbir alymlar, onuň 14-nji asyryň ikinji ýarymynda Sufi şazasynyň häkimleriniň maýzolweýi bolandygyny pikir edýärler. Başgalary, binanyň içki tarapynyň adaty däl derejede gowy ýagtylandyrylmagyny, gorag işini ýerine ýetirip biljek gurluşlaryň (merdivene garşy kiçijik otagyň, garawul otagy hökmünde tarif edilmegi ýaly) we senotaflaryň ýoklugyny görkezýärler, binanyň maýzolweý däl-de, köşk bolmagy mümkin diýen pikiri öňe sürýärler.
