XVII-XVII asyrlarda türkmenleriň köpüsi kölüň töwereginde mesgen tutup başlady. Dürli alymlaryň geçiren gözlegleri, Jeýhun derýasynyň Sarykamyş köli üçin ýeke-täk iýmit çeşmesi bolandygyny we käbir gözlegleriň netijesinde Jeýhun derýasynyň suwlarynyň tutuş Aral deňzine akyp başlandygyny görkezýär. Bu waka XVII asyrda bolup geçdi. Wagtyň geçmegi bilen kölde mesgen tutan adamlar kölüň meýdany kiçelip, gurap barýarka öýlerini terk etmäge mejbur boldular. Sowet oba hojalygynyň taslamalaryny ýeňilleşdirmek üçin 1971-nji ýylda Sarygamyş kölüni iýmitlendirmek üçin Özbegistandaky Horezmden kanallar goýdular, şeýlelik bilen Sarykamyş tektoniki ýataklaryny guratman köl hökmünde sakladylar.
