Türkmen haly muzeýi 1994-nji ýylyň 24-nji oktýabrynda açyldy. Bu muzeý, dünýäde öz düzümleriniň iň çylşyrymlylygy, janly reňkleri we mehaniki usullary bilen meşhur bolan türkmen halylarynyň giň kolleksiýasyny görkezýär. Şeýle hem, muzeýde dünýäniň iň uly el halysy bar, bu haly Guinness World Records-da hasaba alnan.
Türkmenistan, haly dokamakda uzak taryha eýe bolup, bu sungat ýurduň medeni we taryhy taýdan möhüm ýerini eýeleýär. Haly dokamak, türkmen halkynyň mirasynyň, kültüriniň we gündelik durmuşynyň aýrylmaz bir bölegi bolup, her bir haly, özboluşly häsiýetleri, reňkleri we geometrik şekilleri bilen birnäçe asyrlyk ýörelgeleri we däpleri aýdyň görkezýär.
Muzeýde sergilenen halylaryň her biri türkmen halyçylyk sungatynyň ösen derejede, dokma usullary we reňkleriň giň görnüşleri bilen adamlara bu milli mirasy öwrenmek üçin ajaýyp mümkinçilik berýär.
Haly dokamak sungaty kökleri gadymy döwre gidýär. Häzirlikçe, haýsy syýahatyň ilkinji başlanylyp başlandygy anyklanmady – reňkli keramikalar ýa-da haly. Namazga-Depe-de geçirilen arheologik barlaglarda (M.Ö. 3-nji müňýyllyk) reňkli keramikalar tapyldy. Bu keramikalaryň käbir dizaýnlar, haly emblemalaryna örän meňzeýär. XIII asyrda italyan syýahaty Marco Polo, türkmen halylaryny dünýäde iň owadan we inçe diýdi. XIV asyrda iki italyan Renessans suratçysy, Lippo Mernmo we Nicolo Buonarocso, öz suratlarynda türkmen halylaryny şekillendirip geçdiler. Şeýle-de, germaniýaly, flamen we italyan suratçylarynyň türkmen halylary bilen tanşan bolandygy gyzyklydyr.
Muzeýiň ziyaretçileri, kiçijik haly dokamak atelyesini görüp bilýärler.
“Görnüşler we ýerli rowaýatlar”
Turkmen haly muzeyine girenlerinde, ziyaretçiler, gadymy meşhur haly eserlerinden döwrebap döredijiliklere çenli giňişleýin haly görkezmelerini görýärler. Muzeyiň binasy özbaşyna, haly dokamagyň däp bolan sungatyna hormat goýup, döwülen haly görnüşine meňzeýär. Içerki sergiler, turkmen haly dokamak usullarynyň we stiliniň ösüşi barada gyzykly bir wagtyň içinde ýol görkezýär, we bu sungat barada çuňňur düşünje berýär.”
“Her haly sergide, dürli türkmen taýpalarynyň özboluşly medeni kimligini görkezýär, sebäbi olar köplenç simwbolik manysy bolan aýratyn bezegler we nyşanlary öz içine alýarlar. Halylar, çylşyrymly geometriýa şekilleri, gül desenleri we haýwanlaryň, tebigat elementleriniň we gündelik durmuşyň dürli aspektleriniň simwbolik beýanyny öz içine alýar.”
“Muzey diňe halylary görkezmek bilen çäklenmän, ziyaretçilere haly öndürmegiň dürli tapgyrlary barada öwrenmek üçin mümkinçilik döredýär. Interaktiw sergiler we maglumat tagtalary, bu ajaýyp tekstil serişdelerini döretmekde ulanylýan reňklemek, ýasamak we dokamak ýaly çylşyrymly prosesleri görkezýär.”
“Has takmynan, Turkmen haly muzeyi, bilim beriş işleri, workshop’lar we görkezmeler üçin bir platforma hökmünde hyzmat edýär, bu ýerde ziyaretçiler ýerli ussalar bilen gatnaşyp, däp bolan usullary birinji elden öwrenip bilerler. Bu bilim we medeni alyş-çalyş işlerine bolan ygrarlylyk, türkmen haly dokamak sungatynyň geljekki nesiller üçin saklanyp, dowam etdirilmegine kepillik berýär.”
“Aşgabadyň Turkmen haly muzeyi, Türkmenistannyň sungat we medeni mirasynyň hakykatyndan ajaýyp bir hazynasydyr. Bu muzeý, ziyaretçilere bu ajaýyp halylaryň arkasyndaky ussatlygy we sungaty görüp, hakykatdanam täsirli we giňişleýin bir tejribe berýär. Eger-de siz taryh höwesjisi, sungat söýgüli, ýa-da diňe Türkmenistanynyň medeni mirasy barada gyzyklanýan bolsaňyz, bu muzeýi zýarat etmek, sözsüz ki, yzsyz täsir galdyrar.”
“Muzey her gün açyk, duşenbäniň daşyndan, 9:00-dan 18:00-a çenli; şenbe günleri 9:00-dan 13:00-a çenli.”
